تفاوت و معرفی صلاحیت‌های نظام مهندسی برق: طراحی، نظارت و اجرا

معرفی انواع صلاحیت‌های نظام مهندسی برق

در نظام مهندسی برق، آزمون‌ها در سه صلاحیت اصلی برگزار می‌شوند:

• صلاحیت طراحی تاسیسات برق

• صلاحیت نظارت بر تاسیسات برق

• صلاحیت اجرای تاسیسات برق

تا شهریور ۱۳۹۵، آزمون تاسیسات برقی به صورت یکپارچه برگزار می‌شد، اما از اسفند همان سال، صلاحیت طراحی و نظارت نظام مهندسی برق از هم جدا شدند. این دو آزمون کاملاً مستقل هستند و هیچ کدام پیش‌نیاز دیگری نیستند. مهندسین می‌توانند به صورت مستقل در هر کدام شرکت کنند.

بعد از قبولی، هر مهندس برای هر صلاحیت پروانه اشتغال به کار نظام مهندسی جداگانه دریافت می‌کند که مسئولیت‌ها، وظایف و درآمد هرکدام متفاوت است. معمولاً مسئولیت و درآمد مهندس ناظر نسبت به مهندس طراح بیشتر است.

صلاحیت اجرا به تازگی به آزمون نظام مهندسی برق اضافه شده است. بر اساس قوانین، عملیات اجرایی ساختمان باید توسط مهندس مجری دارای صلاحیت اجرای تاسیسات برقی انجام شود. مهندس مجری نماینده فنی کارفرما در اجرای پروژه بوده و موظف است در همه مراحل اجرای کار، به ناظر پاسخگو باشد. کلیه عملیات اجرایی باید طبق مقررات ملی ساختمان، ضوابط شهرسازی و نقشه‌های مصوب مرجع صدور پروانه صورت گیرد.

شرایط و تاریخچه آزمون صلاحیت اجرا

در سال ۱۳۹۹، مدیرکل راه و شهرسازی استان کرمانشاه در نامه‌ای به مسئول برگزاری آزمون نظام مهندسی درخواست برگزاری آزمون صلاحیت اجرا برای رشته‌های تاسیسات برقی و مکانیکی کرد که مورد موافقت قرار گرفت. اولین آزمون اجرا در اردیبهشت ۱۴۰۰ برای پایه ۳ برگزار شد.

شرط شرکت در آزمون اجرا داشتن پروانه اشتغال به کار پایه ۲ در صلاحیت نظارت است؛ یعنی داوطلبانی که پروانه نظارت پایه ۲ ندارند نمی‌توانند در آزمون اجرا شرکت کنند.

تفاوت آزمون‌های طراحی، نظارت و اجرا در نظام مهندسی برق

• آزمون نظارت تاسیسات برق: ساده‌تر است و سوالات تئوری بیشتری دارد. تعداد سوالات حدود ۶۰ سوال است که بیشتر شامل مسائل تئوری و حدود ۵ سوال عملی است.

• آزمون طراحی تاسیسات برقی: سوالات تئوری کمتر، اما مسائل و سوالات مفهومی بیشتری دارد. تعداد مسائل معمولاً بیش از ۳۰ مورد است. این آزمون کتاب‌باز بوده و زمان بیشتری نسبت به آزمون نظارت دارد.

• آزمون اجرا تاسیسات برق: نسبت به آزمون نظارت دشوارتر است و بیشتر به مسائل اجرایی و عملیاتی می‌پردازد.

داشتن هر دو پروانه طراحی و نظارت، علاوه بر افزایش درآمد، اعتبار و فرصت‌های شغلی بیشتری برای مهندس به همراه دارد.

امکان شرکت همزمان در آزمون‌های نظام مهندسی برق

• داوطلب می‌تواند همزمان در آزمون‌های نظارت و طراحی شرکت کند و این توصیه می‌شود، چرا که منابع بسیار مشابه است و با صرف وقت بیشتر برای مسائل، شانس قبولی در هر دو بالا می‌رود.

• شرکت همزمان در آزمون اجرا و نظارت ممکن نیست، زیرا برای شرکت در آزمون اجرا داشتن پروانه نظارت پایه ۲ الزامی است و بنابراین ابتدا باید در آزمون نظارت قبول شد.

سوالات پرتکرار در زمینه نظام مهندسی برق و پاسخ‌های به‌روز

سؤال ۱: آیا صدور پروانه نظارت منوط به قبولی در آزمون اجرا است؟
خیر. هر صلاحیت کاملاً مستقل است و برای صدور پروانه هر صلاحیت نیازی به قبولی در سایر آزمون‌ها نیست.

سؤال ۲: آیا می‌توان دفترچه سوالات آزمون را از حوزه امتحانی خارج کرد؟
خیر. خارج کردن سوالات آزمون به هر شکل تخلف محسوب می‌شود و با متخلفان برخورد قانونی خواهد شد.

سؤال ۳: آزمون نظارت و اجرا چگونه برگزار می‌شود؟
معمولاً آزمون‌های نظارت و اجرا در یک روز و همزمان برگزار می‌شوند. زمان هر آزمون ۱۵۰ دقیقه است، شامل ۶۰ سوال چهارگزینه‌ای با نمره منفی (هر پاسخ اشتباه یک سوم نمره منفی دارد).

سؤال ۴: آزمون طراحی به چه صورت برگزار می‌شود؟
آزمون طراحی کتاب‌باز و چهارگزینه‌ای است. سوالات تئوری کمتر و تعداد مسائل و سوالات مفهومی بیشتر است (معمولاً بیش از ۳۰ سوال).

سؤال ۵: چه کسانی مجاز به انجام عملیات اجرایی ساختمان در بخش تاسیسات برق هستند؟
تنها مهندسانی که دارای پروانه صلاحیت اجرا از سازمان نظام مهندسی ساختمان هستند، مجاز به انجام عملیات اجرایی می‌باشند.

سؤال ۶: آیا منابع آزمون طراحی و نظارت کاملاً متفاوت‌اند؟
خیر، منابع این دو آزمون بسیار مشابه هستند، اما آزمون طراحی روی مسائل عملی و مفهومی بیشتر تمرکز دارد و آزمون نظارت سوالات تئوری بیشتری دارد.

در ادامه تعداد سوالات آزمون‌های صلاحیت نظارت، طراحی و اجرا در رشته تاسیسات برقی نظام مهندسی به تفکیک فصول و منابع مختلف ارائه شده است. این اطلاعات بر اساس تحلیل‌های آماری آزمون‌های گذشته و منابع معتبر به‌روز شده‌اند.

📊 تعداد سوالات آزمون‌های نظام مهندسی برق به تفکیک صلاحیت

1. صلاحیت نظارت

2. صلاحیت طراحی

3. صلاحیت اجرا

🔍 نکات کلیدی برای مطالعه

• مبحث ۱۳ (طرح و اجرای تاسیسات برقی) در هر سه صلاحیت بیشترین سهم را دارد و مطالعه دقیق آن ضروری است.

• مبحث ۳ (حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق) و مبحث ۱۵ (آسانسورها و پلکان برقی) در صلاحیت طراحی و اجرا اهمیت بیشتری دارند.

• راهنمای مبحث ۱۳ و کتاب قانون نظام مهندسی منابع مشترک در تمامی صلاحیت‌ها هستند و باید به‌طور کامل مطالعه شوند.